Mangianie. Nowe chatki dla Staruszków. Jak radzić sobie z ludzką zazdrością.

Więcej o naszym powrocie do mangyańskiej wioski przeczytacie TU.

Najpierw pojawiła się Baye Unip. Weszła bezszelestnie, jak to ma w zwyczaju i przycupnęła w rogu, pozdrawiając swym charakterystycznym kiwnięciem głowy każdego z mieszkańców. Mnie też pozdrowiła. Po czym spojrzała uważniej. A potem jeszcze uważniej.

Wyszłam z cienia, w którym siedziałam, wyciągnęłam rękę.

– Ate Asia??? – oczy Baye Unip, wielkie na co dzień, były jeszcze większe – Ale jak to?.. Jak?..

– Niespodzianka! – zaśmiała się Ate Eping – Popatrzcie kto wrócił! Kto do nas znów przyjechał!

– Tunaw! – krzyknęła Baye przez próg do Bapy, który przy płocie rozmawiał z sąsiadem – Chodź tu szybko, nie uwierzysz kto przyjechał! Witaj.. – wróciła do izby wciąż nie dowierzając, po czym mocno mnie uściskała – A Twój anak? (dziecko)

Mój anak też przybiegł się przywitać.

 Bapa Tunaw. /Mangianie. Nowe chatki dla Staruszków. Jak radzić sobie z ludzką zazdrością./

Radość była wielka. Ate Eping podała kawę, Gaja kupiła w sklepiku u sąsiadki słodkie bułeczki. Swoje sari-sari (mały sklepik) Ate zdecydowała się niedawno zamknąć, ale nie dlatego, że źle szedł interes, ale dlatego, że wszystkie dzieci zaczęły już edukacje w szkołach na nizinach. Nie miał kto sprzedawać. Dotychczas to właśnie one wraz z Ate obsługiwały sklep, a teraz? Teraz Ate potrzebowała uczciwego pracownika, a o takiego nawet wśród współplemieńców było trudno.

Świat Mangyan nie jest kolorowy. Oprócz trudnych warunków życia i dużej biedy pełno w nim zazdrości, zawiści, a i złodziejstwo się zdarza. To takie duże, które przychodzi i zabiera z domu to co tam masz, to średnie, które łapie kurę i cichcem robi sobie z niej rosół oraz to najgorsze – w białych rękawiczkach, kiedy to kradnie swoim najbliższym, rodzicom czy dzieciom.

Baye Ingan dziś nie przyszła. Nie chodziła już od dłuższego czasu, zwinięta w kłębek w swoim nie-odremontowanym-jeszcze domku, odmawiająca jedzenia, obolała bólami przeróżnymi, z których najgorszy był ból złamanego serca. Bo Baye Ingan wreszcie przyznała przed samą sobą, że jej jedyny syn – nie dość że nie dba i nie pomaga, to jeszcze ją okrada. A ona przecież jeszcze opiekuje się Ponpon, jej adoptowaną córeczką.

Ponpon. /Mangianie. Nowe chatki dla Staruszków. Jak radzić sobie z ludzką zazdrością./

Ot, do babki należą drzewa kokosowe. Nie dużo ich, raptem kilka, ale są i rodzą kokosy piękne i duże. Syn zebrał je za zgodą babki, pojechał na targ i sprzedał. Zarobił 1000 peso. Ile Babce dał? 50 peso.

Babka miała kassawę ukopaną w dżungli. Do jedzenia, by nie szukać jej codziennie. Przyjechał, zabrał. Przy okazji zabrał też część kawy, którą kiedyś przywiozłam i woreczek ryżu. Babka została z pustymi rękami.

Wiedziałam o tej sytuacji już od dawna. Ate z bólem serca i ze wstydem za swą społeczność opowiadała mi o tym, co się dzieje. I o tym, że Babka broni swoje dziecko. Bo przecież ono też nie ma. Że też biedne. Że musi dbać o siebie i swoją rodzinę.

Z wolna jednak przesiąkało do Baye Ingan, że tym synem jest jednak inaczej. A gdy przesiąkło ostatecznie, odebrało babince siłę do życia. Bo to jej jedyne, żyjące dziecko. Jedyny syn. Oczko w głowie.

– Zajdź do nas jutro – powiedziała do mnie Baye Unip na zakończenie pierwszego dnia – Ona Cię potrzebuje. Jesteś jedyną naszą nadzieją. Może się podniesie, jak przyjdziesz. Ona nic nie je. Leży tylko i leży.

Szłam więc do nich z mieszanymi uczuciami. Z jednej strony tak bardzo cieszyłam się na nowe chatki Staruszków. Wiedziałam z przesyłanych mi zdjęć i relacji, jak powstają, widziałam 90 letniego Bapę Tunawa z piłą, tnącego bambusy, a potem odpoczywającego w hamaku w swoim nowym domu.

„Asia, w Bapę wstąpiło nowe życie. Uśmiecha się teraz, żartuje. I z taką dumą siedzi na progu swojego domu. – pisała przez komunikator Ate Eping– Teraz bierzemy się za chatkę dla Baye Unip!”

I pomału, niby Feniks z popiołów, chatka Baye Unip zaczęła się odradzać. Dzięki rękom męża Ate Eping oraz pomocników, po kilku tygodniach Baye Unip miała solidną, przestronną chateńkę z porządnym dachem. Pora ku temu była najwyższą, bo pierwsze monsunowe deszcze siekły mangyańskie góry, przynosząc zimno i nieznośną wilgoć.

Chatkię Baye Ingan zostawiono na koniec. Już, już miano się brać za jej odbudowę, jak w luźnej rozmowie Ate odkryła, że chata – zbudowana przez Bapa Tunawa, na swym prywatnym gruncie, została pierwotnie przeznaczona dla jego siostrzenicy. Co to zmieniało. W teorii nic, bo grunt jest Bapy, wiec chata należy do Bapy. Ale w świetle mangyańskich układów Staruszkowie są przekonani, że jak tylko chata zostanie zbudowana, to owa siostrzenica, dorosła już kobieta z własną rodziną, połozy na niej łapę, wykopując swą rodzoną babkę do chaty Baye Unip.

Staruszkowie uradzili więc z Ate Eping, że do pory suchej wstrzymują się z budową. Baye Ingan, jak monsun będzie walił z nieba, albo tajfun chłostał góry, ma przenieść się do Baye Unip, której chatka solidna jest i na tyle duża, że obie wraz z dziećmi się tam zmieszczą.

Jest jeszcze drugi czynnik, który wstrzymuje Staruszków przed budową kolejnej chaty, chociaż dzięki pani T, Czytelniczce bloga, która pokryła koszty zakupu materiałów na trzy domy, jest z czego budować. Czynnik ten to wścibscy i zawistni ludzie.

Baye Unip. /Mangianie. Nowe chatki dla Staruszków. Jak radzić sobie z ludzką zazdrością./

Nie uszło uwadze małej społeczności, że na jej obrzeżach dzieje się coś niezwykłego. Być może to dzieci  pierwsze zwróciły uwagę, być może ktoś dorosły zobaczył, że rozpadające się rudery już nie są ruderami. Że przeobraziły się w porządne, malutkie chatki nipa, w które chronią przed deszczem, wiatrem i upałem. Ludzie zaczęli wiec szeptać i dociekać. Bo przecież Staruszkowie nic nie mają. Przecież biedni są jak myszy kościelne. Przecież rodzina im nie pomaga. Skąd więc mają pieniądze? Uważne oczy małej społeczności zaczęły więc śledzić wolne kroki Staruszków. Gdzie chodzą? Kogo odwiedzają? Kto do nich przyjeżdża?

Wszystkie ślady prowadziły do Ate Eping.

Ate Eping zaczęła się bać.

– Asia, ludzie już pytają się, skąd pieniądze. Lada chwila zaczną przychodzić do mnie prosić. I żądać. No bo dlaczego im pomagam, a innym nie? Inni też są biedni, mają dzieci, potrzebują na ryż.

– Powiedz im Ate prawdę. Że Ci ich po prostu żal. Że to Staruszkowie. Że nie pójdą już do pracy. Że nie zarobią pieniędzy. Że mają dzieci, którymi się opiekują.

Mikay. /Mangianie. Nowe chatki dla Staruszków. Jak radzić sobie z ludzką zazdrością./

– Mówię tak. Ale ludzie wiedzą swoje. No bo jak pomagam, to skądś mam pieniądze, prawda? Zapewne więc od Ciebie.

– Zarabiasz Ate. Uczysz w szkole. Robisz pokazy, warsztaty. Telewizja do Ciebie przyjeżdża.

– No ale dzieci mam, wszystkie po szkołach na nizinach. Stać mnie na ich kształcenie i jeszcze na pomaganie Staruszkom. Musze mieć sporo szmalu, prawda? A tkaniem czy szkołą na to wszystko nie zarobię.

Patrzę ze smutkiem w oczy Ate Eping. Wiem, jak na co dzień żyje. Wiem, jak pracowity to tandem Ate i Kuya, wiem ile trudu kosztuje ich każdy dzień, wychodzenie stypendiów dla dzieci, wyszukanie najtańszego zakwaterowania, poruszenie nieba i ziemi, by szóstka swojego i czwórka przysposobionego potomstwa się kształciła.  Wiem, co jedzą na co dzień i wiem, że to często po prostu ryż z kroplą sojowego sosu. Wiem ile zleceń bierze na siebie Ate, tkając bieżniki, dopóki nie pokona jej ból pleców, nanizując koraliki na nitki, dopóki nie rozbolą jej oczy. A oczy bolą coraz częściej, Ate ma swoje lata, wzrok coraz gorszy. Ale bierze zlecenia i w każdej wolnej chwili leci z robotą. Teraz też, rozmawia ze mną, ale jednocześnie nadziewa koralik za koralikiem na 23 parę mangyańskich kolczyków. Za dwa tygodnie ma termin, musi się spieszyć, bo już tylko przy świetle dziennym jest w stanie pracować, a tyle innych rzeczy jeszcze trzeba zrobić.

– Wiesz Asia, przyszedł do mnie mój brat. Przyszedł i mówi: „Dach muszę zmienić.” – kontunuuje Ate – „Rozumiem” mówę „Chcesz by mąż Ci w tym pomógł?” „Nie”, odpowiada brat „Chcę, żebyś powiedziała tej dziewczynie z Polski, by dała kasę na blachę.”

Milczymy obie.

– Oczywiście powiedziałam mu, że to niemożliwe, że ta dziewczyna sama ma niewiele. Nie mógł zrozumieć, że to pieniądze od jeszcze innych osób. Naciskał na mnie i naciskał. „Jak Staruszkom daje, to i mi może. Pomóż mi Eping. W końcu jesteśmy rodziną” „No tak, ale Ty masz dzieci” – mówię mu – „Twoje dzieci pracują. Je powinieneś najpierw poprosić o pomoc.”

Kiwam głową. Znów milczymy. Ate wie, że pieniądze są od Was, Czytelników, choć wciąż nie może się nadziwić, jak to działa. Że obcy ludzie z drugiej strony świata chcą pomagać.

– Odmówiłam mu Asia. Chyba się obraził. No i teraz się boję. Na razie ludzie gadają, ale co będzie dalej? A jak mi ktoś na dom napadnie, okradnie nas ze wszystkiego?

Omiatam wzrokiem chatę. Co w niej do kradzenia? Chyba tylko ten stary, telewizor, który Kuya kupił za pieniądze z loterii. Ale wiem, że wartość ma tu wszystko. Zabiorą stare ubrania, obite talerze, plastikowe kubki. Może i koraliki i nici do tkania. Na pewno worek ryżu, który stoi w kącie. 50 kg ryżu, które przywiozłam Ate przezornie ukryła za szafeczką.

Bapa przed chatką Ate Eping. /Mangianie. Nowe chatki dla Staruszków. Jak radzić sobie z ludzką zazdrością./

– Czego oczy nie widzą, tego sercu nie żal – komentowała smutno, przykrywając ryż dodatkowo bieżnikiem – Tak będzie lepiej dla wszystkich. Musimy Asia zrobić przerwę w budowie.- kontynuowała – a ryż dawać po troszeczku. Tak samo kawę. Oni jedną saszetkę dzielą na trzy kubki. Więc jak będą przychodzić, będę im dawała woreczek ryżu i kawę. No i czasem u mnie będą jeść, tak jak zresztą było.

Staruszkowie przychodzą więc o różnych porach, często też jak już ciemno, na kolację. Bo mrok okrywający świat, okrywa ich też przed ludzkim okiem. Wczoraj też tak było. Przyszli, jak już szarzało, Baya Unip, Bapa Tunaw i dziewczynki. I wtedy dopiero mogłam wyciągnąć ubrania dla wszystkich. Patrzyłam z radością i z ulgą, jak zawijali się w polary, naciągali bluzki. Było zimno w magnyańskich górach i nawet oni, przyzwyczajeni do chłodów, zwyczajnie marzli. Polary były świetnym wyborem.

A potem Gajon wyciągnął tornistry. W oczach Staruszków dostrzegłam przerażenie. W oczach dzieci zobaczyłam ogień radości.

– Nikt we wiosce nie ma takich tornistrów, Asia – przetłumaczyła Ate po krótkiej konferencji ze Staruszkami. – Baye boi się, że znowu ludzie zaczną gadać.

No tak, ludzie zaczną gadać, a dzieci? Zazdrościć? Pożądać? Nienawidzić z tej zazdrości?

Mikay nie rozstawała się z nowym plecaczkiem. /Mangianie. Nowe chatki dla Staruszków. Jak radzić sobie z ludzką zazdrością./

.

Przypomniałam sobie samą siebie, gdy dawno, dawno temu stałam przylepiona do szyby Peweksu, nie mogąc napatrzyć się na te wszystkie cuda, dostępne nielicznym za dewizy. Pamiętam, jak zazdrościłam Idze, jedynej dziewczynce w klasie, której mama mieszkała w Stanach. Ona miała taki wspaniały, amerykański tornister, taki niezwykły, kolorowy piórnik z magicznymi przegródkami, takie przepiękne kredki w każdym odcieniu tęczy i pisaki, i linijki, i ołówki, i nawet gumkę myszkę, tak niezwykłą i kolorową, że mi oczy się do niej świeciły. A jaką suknię do Komunii miała! Wyglądała jak panna młoda w tych koronkach zwiewnych, z tym stroiczkiem na głowie, jak książniczka jakaś, władająca krainą bieli, sama w sobie będąc przepięknym dzieckiem, filigranową blondynką z wielkimi błękitnymi oczami.. Zresztą, nie ja jedna Idze zazdrościłam. Wszystkie dziewczynki jej zazdrościły tych cudowności i zabiegając o jej uwagę, liczyły, że da im porysować ślicznymi kredkami, czy potrzymać niezwykły piórniczek. Była więc zwykła zazdrość i pożądanie, ale nienawiści nie było.

A jak będzie tu, wśród mangyańskiej społeczności?

Staruszkowie konferowali z Ate dłuższą chwilę, radzili, radzili i wreszcie uradzili. Że tornistry przywiozłam w ramach barteru za mangyańskie portfele i kosze, które Baya Ingan wyplatała w czasach lepszego samopoczucia. Gdy odpowiednie wytłumaczenie dla społeczności zostało ukute, widziałam, jak ulga pojawiła się na twarzach Staruszków.

Baye i Bapa starannie schowali plecaki do swych wielkich toreb, które nosili przewieszone przez ramię, dopili słodką kawę, po czym – pod czarnym skrzydłem nocy, niewidzialni już dla wścibskich oczu, ruszyli po cichu ku swoim domom, sunąc jak duchy w ciemnościach rozcinanych tylko pojedynczym światłem latarki.

Czas było kłaść się spać.